کاهش جنین

کلینیک باروری پویش و مرکز جراحی رویش

 

کاهش جنین

 

حاملگی های چندقلویی نسبت به حاملگی های تک قلویی با عوارض و خطرات بیشتری برای مادر و جنین ها همراه است. در حالت ایده آل با مدیریت صحیح مراحل IVF (مدیریت بهتر تحریک تخمک گذاری و انتقال جنین)، می توان از بروز چندقلویی جلوگیری کرد ولی در صورت شکست روشهای پیشگیرانه یا بروز حاملگیهای چندقلویی خودبه خودی، روشهایی برای کاهش تعداد جنینها و در نتیجه بهبود پیامد بارداری و افزایش شانس بقای جنین یا جنینهای باقیمانده وجود دارد.

جنین های انتخابی برای کاهش، معمولاً به صورت تصادفی انتخاب می شوند ولی گاهی اوقات فاکتورهای تکنیکی در این انتخاب دخیل است.گاهی اوقات کاهش جنین، به منظور از بین بردن جنینی است که با روشهای تشخیصی نظیر سونوگرافی، آمنیوسنتز،CVS و ... برای ما مسجل شده است که اختلال ژنتیکی، کروموزومی، ساختاری و یا عقب ماندگی رشد دارد. در اینصورت به عمل کاهش جنین، ختم انتخابی بارداری اطلاق می شود.

کاهش جنین به طور تصادفی

  • در این روش جنینها به صورت تصادفی و صرفاً با در نظر گرفتن فاکتورهای تکنیکی کاهش داده می شوند.
  • هر چه تعداد جنینها بیشتر باشد، شانس تولد نوزاد نارس بیشتر شده و لذا احتمال بقای نوزادان کاهش می یابد.
  • افزایش تعداد جنین ها همچنین منجر به افزایش بروز مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی)، افزایش خطر دیابت حاملگی و سایر عوارض حاملگی، افزایش میزان سزارین، افزایش هزینه های زوجین، افزایش ریسک اختلالات روحی و روانی در والدین نظیر افسردگی، اضطراب و ... می شود.

لذا بایستی به زوجین آگاهی داده شود و در نهایت انتخاب بر عهده خود آنها گذاشته شود تا به صورت آگاهانه تصمیم بگیرند.

 

چه کسانی کاندید کاهش جنین هستند؟

  • مادرانی که سه قلو یا بیشتر باردار هستند و جنینها در ساک های بارداری مجزا قرار دارند.
  • مادرانی که دوقلو باردار هستند و هر قل دارای یک آمنیون و یک کوریون مجزا می باشد. مخصوصاً اگر مادر دارای ریسک فاکتور طبی یا مامایی نظیر بیماری قلبی، کلیوی یا دارای سابقه زایمان زودرس یا نارسایی سرویکس است.
  • در زنان بالای 45 سال به علت وجود خطر بالای عوارضی نظیر زایمان زودرس، پره اکلامپسی، نارسایی رشد، دیابت و ...، حتماً بایستی کاهش جنین از دوقلو به تک قلو مدنظر قرار گیرد.

در صورتیکه هیچ ریسک فاکتور و بیماری زمینه ای وجود نداشته باشد، تصمیم کاهش دو قلو به تک قلو بایستی بر عهده پدر و مادر گذاشته شود زیرا افزایش عوارض دوقلویی نسبت به تک قلویی خیلی زیاد و وخیم نیست.

 

چه مواقعی نمی توان کاهش جنین داد؟

  • عدم توانایی پزشک در تشخیص اینکه جنینها در پرده های کوریون مجزا قرار دارند یا درون یک کوریون هستند: زیرا اگر جنین ها در یک کوریون باشند، در صورت از بین بردن یکی از جنین ها، خطر مرگ، جنینهای دیگر را نیز تهدید می کند.
  • تست HIV یا هپاتیت مثبت: زبرا در صورت عمل، شانس انتقال عفونت به جنین زیاد می شود.
  • چاقی مادر
  • عدم دید کافی و مناسب با سونوگرافی

اقدامات قبل از عمل

  • مشاوره و امضای رضایت نامه: اولین و مهمترین خطر کاهش جنین، سقط است که این حطر بایستی با خطر سقط در حاملگی های چند قلویی مقایسه شود. مطالعات نشان داده، خطر سقط  متعاقب کاهش جنین، کمتر از خطر سقط در حاملگی های سه قلویی یا بیشتری است که در آنها کاهش جنین انجام نشده است.
  • در نظر گرفتن قوانین هر کشور: کاهش جنین، ختم حاملگی و سقط محسوب نمی شود بلکه اتفاقاً روشی است که جهت افزایش احتمال زنده ماندن و به دنیا آمدن جنین های سالم را افزایش می دهد ولی قوانین همه کشورها از انجام این عمل حمایت نمی کنند.
  • سونوگرافی و تشخیص اینکه آیا جنین ها در ساک های کورونی مجزا هستند یا نه: که بهترین زمان برای آن، سه ماهه اول بارداری است.
  • زمان بندی عمل: کاهش جنین معمولاً بین 10 هفتگی کامل بارداری تا 13 هفتگی کامل، قابل انجام است.

انجام این عمل در این زمان از مزیتهای زیر برخوردار است:

  • معمولاً بیشتر سقطهای خودبه خودی تا این زمان زخ داده اند.
  • برخی ارزیابیهای سلامت جنین در این زمان قابل انجام است.

خطر سقط مرتبط با انجام این عمل در این سن از بارداری در کمترین میزان خود قرار دارد.

  • ارزیابی جنین:

 - قبل از اقدام به کاهش جنین، سونوگرافی NT و NB (بررسی تیغه بینی)، بایستی انجام شود.

- همچنین قبل از اقدام به کاهش جنین می توان از کلیه جنین ها یا فقط از جنین هایی که قصد کاهش آنها را داریم، آزمایش CVS به عمل آوریم و کاریوتیپ کامل جنین ها و یا حداقل آنالیز کروموزومهای 13،18،21 و X و Y را به دست آوریم.

- درصورت انجام CVS، بایستی مکان دقیق جنین ها ثبت شود. (همچنین توجه به پر یا خالی بودن وضعیت مثانه نیز حائز اهمیت است چون در پوزیشن جنین ها تاثیرگذار است) تا در صورت گزارش وجود ناهنجاریها در جنینی خاص، دقیقاً همان جنین به روش کاهش جنین حذف شود و خطایی صورت نپذیرد.

 

تکنیک عمل کاهش جنین

  • معمولاً جنینهایی که مارکرهای وجود یک ناهنجاری را دارند، در آنها یک ناهنجاری آشکار قابل مشاهده است، کوچک تر از سایر جنین ها هستند، ساک کوچکتری دارند یا پیش آگهی ضعیف تری برای بقا دارند، برای کاهش جنین انتخاب می شوند.
  • در حالت کلی جنینهایی که به دیواره قدامی رحم نزدیکتر هستند، برای این کار مساعدتر هستند.
  • بهترین روش کاهش جنین، کاهش جنین از طریق شکمی (ابدومینال) است. به این ترتیب که در اتاق جراحی پس از تمیز و ضدعفونی کردن شکم، با هدایت سونوگرافی با سوزن مخصوص، 2 الی 3 میلی لیتر کلریدپتاسیم با غلظت خاص در محوطه قفسه سینه جنین تزریق می شود که با این کار ظرف مدت یک دقیقه قلب جنین از کار می افتد. انجام این عمل در کل در حدود 5 دقیقه زمان می برد. ( این اقدام تحت نظر پزشک با تجربه می تواند با کمتر از نیم سی سی کلرید پتاسیم که مستقیماً در قلب جنین تزریق می شود، منجر به ایست کامل قلب شود.)
  • معمولاً یکساعت پس از کاهش جنین، جهت اطمینان از روند کار، سونوگرافی تکرار می شود و در صورتیکه هنوز فعالیت قلبی در جنینهای کاهش یافته دیده شود، عمل دوباره تکرار خواهد شد.
  • جنین های کاهش یافته، خشک و فشرده شده و معمولاً به جفت یا پرده های جفتی جنین های باقی مانده می چسبند.

 

لازم به ذکر است که تکنیک واژینال یا ابدومینال بستگی تام و تمام به تبحر، دقت و مهارت جراح دارد. از نظر پزشکان این مرکز با انجام صدها و بلکه هزاران مورد در مدت قریب به 20 سال تجربه، روش واژینال ارجحیت دارد.

اقدامات پس از کاهش جنین

  • کرامپ رحمی
  • نشت مایع آمنیوتیک از ساک جنینهای کاهش یافته
  • خونریزی (غیر معمول است و باید بررسی شود.)
  • 1 الی 2 هفته بعد از عمل، سونوگرافی جهت بررسی سلامت جنینهای باقی مانده توصیه می شود.
  • در سه ماهه سوم بارداری، سونوگرافی ماهانه جهت بررسی رشد جنین توصیه می شود.

 

نوع زایمان پس از عمل کاهش جنین

  • پس از عمل کاهش جنین، نوع خاصی از زایمان پیشنهاد نمی شود.
  • نوع زایمان بر اساس تصمیم پزشک انتخاب می شود.
  • هر چند جنینهای کاهش یافته معمولاً با جفت جنینهای باقی مانده خارج می شوند ولی خطر باقی ماندن بقایای حاملگی وجود دارد. لذا جفتهای خارج شده بایستی با دقت از نظر بقایای جنین و ساک مورد بررسی قرار گیرند.

مزایای عمل کاهش جنین

  • کاهش خطر زایمان زودرس
  • کاهش مرگ جنین
  • افزایش وزن جنین
  • کاهش دیابت بارداری
  • کاهش فشارخون بارداری
  • کاهش نیاز به بستری در بیمارستان در طول بارداری
  • کاهش میزان زایمان سزارین

کاهش جنین به طور انتخابی

کاهش جنین به طور  انتخابی در چه مواردی انجام می شود؟

  • برای جنینهایی که دارای اختلال کروموزومی، ژنتیکی، ساختاری یا اختلال رشد هستند و با آزمایشات غربالگری، سونوگرافی، CVS یا آمنیوسنتز شناسایی شده اند.
  • برای جنینهایی که مبتلا به ناهنجاریهای غیرکشنده هستند و در صورت تولد، تا سالیان سال احتمال بقا دارند.
  • برای جنینهایی که ناهنجاری کشنده دارند و قطعاً در بدو تولد یا مدتی پس از تولد، خواهند مرد و حمل آنها برای مادر بار عاطفی بسیار بالایی دارد.
  • در مواردی که از بین بردن جنین ناهنجار، شانس بقای سایر جنینها را بیشتر می کند. (مثلاً کاهش جنین آنانسفال یا جنین هیدروپیک)

تکنیک عمل

  • تکنیک عمل در کاهش جنین به طور انتخابی، همانند روش کاهش جنین به طور تصادفی است.
  • ولی در دوقلوهایی که دارای کوریون مشترک هستند(در یک ساک بارداری هستند)، بهترین روش، تابش لیزر و حذف عروق خونی مشترک با هدایت سونوگرافی است که البته در حدود 5%، ریسک سقط دارد.

 

عوارض

  • عفونت
  • جدا شدن جفت
  • خونریزی
  • سقط بقیه جنین ها
  • زایمان زودرس
  • پارگی پیش از موعد پرده های جنینی
  • احتمال بقای سایر جنینها در صورتیکه عمل بعد از 18 هفتگی انجام شود، بیشتر خواهد بود.